Việt Nam: Thị trường tiêu thụ ngà voi & sừng tê giác

Thanh Trúc

Hội Nghị lần thứ 16 của CITES Công Ước Quốc Tế Về Hoạt Động Buôn Bán Động Vật Và Thực Vật Hoang Dã Nguy Cấp, do UNEP Chương Trình Môi Trường Liên Hiệp Quốc bảo trợ, khai mạc tại Thái Lan hôm thứ Hai và kết thúc ngày 14 tới đây.

Hải quan Thái Lan bắt một người đàn ông Việt Nam bị cáo buộc buôn lậu sừng tê giác tại sân bay quốc tế Suvarnabhumi  ở Bangkok vào ngày 07 tháng 01 năm 2013.

Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi và Thanh Trúc mạn phép đưa câu chuyện chuyên đề hôm nay ra ngoài khuôn khổ bình thường, là vì bước sang ngày thứ ba của hội nghị CITES thì tên Việt Nam nhiều lần được nhắc tới trong báo cáo của các tổ chức quốc tế chuyên theo dõi và bảo vệ động vật hoang dã, cho thấy tệ trạng giết hại và buôn lậu ngà voi cũng như sừng tê giác từ Châu Phi sang Châu Á đã gia tăng nhiều năm qua mà Việt Nam là thị trường tiêu thụ lớn ở Châu Á bên cạnh Trung Quốc.
Nói một cách khác, Nam Phi, Kenya và Congo là những nơi xuất phát ngà voi và sừng tê giác, được chuyển bất hợp pháp đến Việt Nam và Trung Quốc thông qua ngã Thái Lan.

Trung chuyển qua Thái Lan

Theo trung tướng Norasak Hemnithi, giám đốc Cơ Quan Điều Tra Tội Phạm Tài Nguyên Và Môi Trường Thái Lan, dính líu đến hoạt động buôn bán vận chuyển ngà voi và sừng tê giác ra khỏi Châu Phi là người Thái và người Việt.

Mỗi năm khoảng một nghìn sừng tê giác được các đường dây buôn bán động vật hoang dã mang vào Việt Nam một cách bất hợp pháp. Ô. Tom Milliken

Để mang ngà voi và sừng tê giác ra khỏi Châu Phi, ông nói, những poachers tức những kẻ săn bắn thú hoang trái phép, cung cấp vé máy bay đồng thời trả năm trăm đô la cho từng cá nhân hoặc người Thái hoặc người Việt mà họ thuê được. Người vận chuyển chỉ cần thồ hàng đến Thái Lan trên những chuyến bay quốc tế của các hãng hàng không Châu Phi.

Và một khi đáp xuống phi cảng Suvarnabhumi, người vận chuyển sẽ đặt  túi xách chứa hàng lậu quí hiếm đó trên xe đẩy hành lý, bỏ lại một góc khuất đã định trong phi trường, trước khi đáp vào thành phố Bangkok hoặc đáp chuyến bay tiếp về Việt Nam.

Phần âm thanh

Đến lấy những túi hành lý bỏ lại này chính là nhân viên phi trường hoặc cảnh sát Thái được móc nối và đã nhận tiền hối lộ của bọn buôn lậu.

Vẫn theo lời trung tướng Norasak Hemnithi thì nhiều phần hàng được chở thẳng từ phi trường Suvarnabhumi ra đến cửa khẩu Nakhon Phanom của Thái, từ đó qua Lào rồi chạy thẳng về Việt Nam.
Mặt khác, hai món hàng quí hiếm và đắt tiền này còn được ngụy trang rồi tuồn qua ngã Malaysia, đến tỉnh Songkla của Thái Lan trước khi được đưa bằng cách này cách khác tới Trung Quốc.

Hải quan Thái Lan phát hiện sừng tê giác buôn  lậu tại sân bay quốc tế Suvarnabhumi ở Bangkok vào ngày 07 tháng 01 năm 2013. AFP photo.

Phó giám đốc Cơ Quan Bảo Tồn Công Viên Quốc Gia, Động Vật Và Thực Vật Hoang Dã Thái Lan, ông Theerapat Prayurasiddhi, khẳng định Thái Lan là điểm đến mà cũng là điểm trung chuyển của các đường dây buôn bán động vật hoang dã trái phép, đặc biệt ngà voi và sừng tê giác Châu Phi.

Trong phúc trình mang tên Quan Hệ Buôn Bán Sừng Tê Giác Việt Nam-Nam Phi, tổ chức TRAFFIC của Anh Quốc với Mạng Lưới Theo Dõi Việc Buôn Bán Thú Hoang, gọi tắt là ETIS, tệ trạng buôn lậu ngà voi và sừng tê giác giữa Nam Phi và Việt Nam gia tăng không ngừng trong mấy năm gần đây.

Sau buổi họp báo, ông Tom Milliken, chuyên gia của Mạng Lưới Theo Dõi Việc Buôn Bán Thú Hoang, đồng tác giả của phúc trình Quan Hệ Buôn Bán Sừng Tê Giác Việt Nam-Nam Phi, cho Thanh Trúc biết:

“Đúng là như vậy, trong ba năm qua Việt Nam đã tịch thu một số lượng gần mười bảy tấn ngà voi nhập lậu. Những số liệu chúng tôi thu thập được cũng cho thấy mỗi năm khoảng một nghìn sừng tê giác được các đường dây buôn bán động vật hoang dã mang vào Việt Nam một cách bất hợp pháp.
Chúng tôi có bằng chứng hiển nhiên về chuyện nhân viên trong các đại sứ quán Việt Nam ở Châu Phi đã nhúng tay vào những hoạt động buôn bán phi pháp này. Theo tôi biết cách đây một năm, một nhân viên tòa đại sứ ở Maputo, Mozambique, đã bị bắt quả tang khi đến phi trường Johanesbourg với sáu cái sừng tê giác trong hành lý. 

Trong khi chúng tôi mong muốn giới chức cao cấp trong chính phủ Việt Nam thực hiện lời tuyên bố là Việt Nam không cho phép việc buôn lậu sừng tê giác trái phép mà cho đến lúc này dường như các nhân viên trong các đại sứ quán Việt Nam ở Châu Phi vẫn lén lút hoạt động, tiếp tay với những đường dây buôn sừng tê giác vào Việt Nam và thỉnh thoảng cũng vẫn có người bị bắt cùng với tang vật. 

Chúng tôi vừa hoàn tất phúc trình chi tiết để trình bày trước hội nghị CITES về tình hình buôn lậu sừng tê giác ở Nam Phi cũng như ở Việt Nam, về hoạt động và đường đi nước bước của các tập đoàn buôn lậu có tổ chức của Nam Phi và của Việt Nam. Chúng tôi có đầy đủ tư liệu về số lượng sừng tê giác được bán ra khỏi Châu Phi hàng năm.

Chúng tôi cũng có hẳn một danh sách và tên tuổi của những người trong các đại sứ quán Việt Nam ở Châu Phi, bị bắt từ năm 2004 đến giờ,vì đã dính líu với những đường dây buôn lậu sừng tê giác. Hành động phi pháp của những nhân viên sứ quán ấy đã biến Việt Nam thành trung tâm điểm của nạn buôn lậu sừng tê giác trên thế giới, trong lúc mức cầu về mặt hàng quí hiếm này ở Việt Nam càng ngày càng tăng cao đến nỗi đã xảy ra những vụ mua bán sừng tê giác giả mạo. 

Mỗi năm chỉ một hoặc hai người bị bắt trong lúc như tôi đã nói mỗi năm cả ngàn cái sừng tê giác được nhập lậu vào Việt Nam như thế.”

Siêu lợi nhuận

Đến đây chắc quí thính giả thắc mắc tại sao ngà voi Châu Phi mà không phải ngà voi Thái Lan, nơi gần với Việt Nam hơn và cũng là nơi mà voi là biểu tượng là hình ảnh quốc gia.

Theo nhà hoạt động xã hội nổi tiếng ở Thái Lan, bà Soraida Salwala, người sáng lập đồng thời là tổng thư ký tổ chức mang tên Hội Bạn Của Voi Châu Á, voi ở Thái Lan cũng bị giết để lấy ngà, tẩy rửa sạch và ngụy trang khéo léo để bán qua Trung Quốc, Việt Nam và một số ít qua Nhật Bản.

Phóng viên Thanh Trúc đang phỏng vấn bà Soraida Salwala, người sáng lập đồng thời là tổng thư ký tổ chức mang tên Hội Bạn Của Voi Châu Á, tại Hội Nghị CITES lần thứ 16 tại Thái Lan. RFA PHOTO.

“Bà nói cũng giống các loài voi Châu Á, voi Thái Lan chỉ con đực mới có ngà, còn voi Châu Phi thì đực hay cái đều có ngà cả, đó là lý do vì sao chúng được chiếu cố nhiều hơn. Vẫn theo lời bà Soraida, năm 1980 số voi ở Châu Phi là một triệu ba trăm ngàn con nhưng đến lúc này chỉ còn không tới bảy trăm ngàn.  Sự giảm sút này giản dị là do mức cầu về ngà voi ở Châu Á càng ngày càng cao.”

Một thành viên lâu năm của Freeland Foundation chuyên phòng chống việc buôn bán trái phép động vật hoang dã ở Thái Lan, bà Bussara Tyrakalyapan, không chỉ người Việt và người Thái mà cả người Trung Đông cũng liên quan tới những đường dây tội ác chuyên buôn lậu ngà voi, sừng tê giác và một vài loài thú quí hiếm khác nữa từ Châu Phi sang Việt Nam và Trung Quốc.

Tại Việt Nam, bà nói, nhu cầu về sừng tê giác có phần cao hơn ngà voi vì sừng tê giác khó kiếm. Còn tại sao sừng tê giác được ưa chuộng ở Châu Á kể cả Việt Nam, bà Bussara giải thích tiếp, vì nhiều người tin đó là thần dược, chất bột mài ra từ sừng tê giác có thể sử dụng như một loại mỹ phẩm. Nhiều người còn cho rằng uống chất bột mài từ sừng tê giác, thậm chí trộn thêm với cocaine, thì khả năng tình dục sẽ tăng lên gấp bội.

Đó là nói về động vật hoang dã trước nguy cơ tuyệt chủng trong đó có voi và tê giác Châu Phi, chưa kể những loại cây cỏ thực vật bị cấm buôn bán ra khỏi một quốc gia hay một vùng lãnh thổ trong khu vực.

Số liệu ước tính từ những buổi hội thảo CITES lần thứ 16 ở Thái Lan cho thấy, chỉ riêng vùng Đông Nam Á, lượng động vật hoang dã và thảo mộc quí hiếm tịch thu được từ những đường dây buôn lậu có tổ chức là gần mười hai triệu đô la.

Tuy nhiên theo một số chuyên gia, trị giá thực tế có thể cao hơn con số mười hai triệu, trong lúc hoạt động của các tổ chức tội phạm ngày càng tinh vi và táo bạo hơn.

Ngày nào những tập đoàn tội ác này còn tung hoành thì ngày ấy hàng loạt động vật hoang dã quí hiếm trên thế giới sẽ lần lượt biến mất. TS Janse Van Rensburg

Đến từ Geneve, Thụy Sĩ, tiến sĩ Janse Van Rensburg, giám đốc đặc trách thực thi luật pháp của CITES Công Ước Quốc Tế Về Buôn Bán Động Vật Và Thực Vật Hoang Dã Nguy Cấp, nhận định việc săn bắn và buôn bán trái phép này không phải cá nhân đơn lẻ mà phải là một tập đoàn có tổ chức với lợi nhuận kiếm được là một con số đáng kể:

“Chúng tôi không muốn tiết lộ con số chính xác vì sợ làm vậy là kích thích và khêu gợi lòng tham không đáy nơi những kẻ bất hảo. Cái chúng tôi muốn nhấn mạnh ở đây là tội các đẫm máu của những tập đoàn nhiều tiền lắm của đó. Chúng có tiền để trang bị vũ khí, thuê mướn những tay săn bắn bất lương làm việc cho chúng, mua chuộc những viên chức hữu trách có quyền thế, sử dụng mọi cung cách và phương tiện tinh vi táo bạo để qua mặt cảnh sát, hải quan và nhân viên công lực.
Ngày nào những tập đoàn tội ác này còn tung hoành mà nếu không có sự can thiệp mạnh mẽ của pháp luật thì ngày ấy hàng loạt động vật hoang dã quí hiếm trên thế giới sẽ lần lượt biến mất trên quả địa cầu này.”

Quí vị vừa nghe câu chuyện buôn lậu động vật hoang dã nguy cấp, nhất là buôn ngà voi và sừng tê giác từ Châu Phi vào Việt Nam, cũng như hoạt động phi pháp của các băng đảng chuyên bắn giết và buôn lậu thú hoang mà người Thái và người Việt là những nhân tố tiếp sức với họ.

Để có thể đọc và xem hình ảnh cũng như danh sách người bị bắt giữ trong báo cáo Quan Hệ Mua Bán Sừng Tê Giác Việt Nam-Nam Phi, chuyên gia Tom Milliken cho biết có thể truy cập vào website của TRAFFIC theo địa chỉ www.traffic.org/species-reports.

Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi tạm ngừng ở đây. Thanh Trúc sẽ trở lại cùng quí vị trong chương trình tuần tới.


© Thanh Trúc, phóng viên RFA
--------------------------------------------