Nguyễn Bá Thanh, người tạo thời thế?

Việt-Long

Uỷ viên Trung ương Đảng, Trưởng ban Nội chính Trung ương Nguyễn Bá Thanh

"...Ông Nguyễn Tấn Dũng chỉ còn bám giữ cheo leo vào chức vụ Thủ tướng. Ông Nguyễn Bá Thanh được điều về Hà Nội có vẻ như để “cắt cánh” ông Thủ tướng thêm nữa. Tuy nhiên ông Dũng đang phản công."

Tuyên phạt nặng để trấn áp đối lập

Hôm 9 tháng 1 tòa án Việt Nam tuyên án nặng nể đối với 14 người trẻ tuổi, gồm những bloggers và người hoạt động cho dân chủ. Họ bị kết tội “lật đổ chính quyền” với những bẳng chứng hời hợt nhất. Dù với tiêu chuẩn “đáng hối tiếc” của những người Cộng Sản lãnh đạo Việt Nam, thì việc này cũng đánh dấu một tầm thấp kém mới của hành vi đàn áp tàn nhẫn, quá đáng. Sự vi phạm chính của 14 người trẻ tuổi này chỉ là tham dự một buổi huấn luyện do môt đảng chính trị tổ chức tại Bangkok, không mang tính cách thù nghịch gì hơn thế.

đảng Cộng sản Việt Nam vẫn đứng trước nguy cơ đánh mất lòng tín nhiệm của toàn dân về đức độ và tài năng lãnh đạo để cai trị người dân.

Đảng Cộng sảnViệt Nam có thể chỉ muốn có phiên tòa “trình diễn” này để biểu tỏ dấu hiệu của sức mạnh chính trị, hầu hăm dọa mọi phía đối lập. Nhưng hầu hết người Việt Nam xem xét sự kiện đó với nhãn quan mang nhiều tính phê phán hơn. Họ coi đó là một hành động tuyệt vọng của một đảng chính trị càng ngày càng rối loạn tâm thần. Tuy nền kinh tế có tiến bộ nhờ một phần tư thế kỷ đổi mới và tương đối cởi mở, đảng Cộng sản Việt Nam vẫn đứng trước nguy cơ đánh mất lòng tín nhiệm của toàn dân về đức độ và tài năng lãnh đạo để cai trị người dân.

Do báo chí Việt Nam bị Nhà nước kiềm soát hoàn toàn, hành động đàn áp người bất đồng chính kiến hầu hết nhắm vào internet. Có lúc Việt Nam ước tính trong nước có ít nhất 2 triệu blog, hay trang nhật ký cá nhân- hầu hết tán gẫu những chuyện vô thưởng vô phạt về cách sống, cuộc sống… Tuy nhiên một số không ít lại bàn cãi về những đề tài xã hội, kinh tế và chính trị gọi là “nhạy cảm”, gây khó chịu theo cách mà đảng Cộng sản không ưa thích.

Kinh tế thất bại, gia tăng đàn áp

Cuộc đàn áp gia tăng mức độ tàn bạo trong hai năm qua, hiển nhiên tỉ lệ thuận với những chuỗi vấn đề ngày càng dài lê thê của xứ sở này. Về tự do internet, Việt Nam xếp hạng gần dưới đáy trong danh sách toàn cầu những nước có internet, chỉ hơn được Trung Quốc và Iran. Trong một khu vực đổi mới nhanh chóng, đáng chú ý nhất là Miến Điện, Việt Nam hơn bao giờ hết trông cứ như con khủng long quái dị về chính trị - mà còn là một con khủng long lạc hướng.

các doanh nghiệp Nhà nước bị hoen ố vì tham nhũng, và điều đó huỷ hoại cả uy tín quyền năng của một đảng được lập ra do ông Hồ Chí Minh khắc khổ

Lý do chính của hành động tự vệ của đảng Cộng sản Việt Nam là những sai lầm trong sự điều hành kinh tế. Chỉ mới 5 năm trứơc Việt Nam được hoan hô như con hổ châu Á mới, đạt những kỷ lục tăng trưởng. Vậy mà ngày nay những vấn đề liên quan đến cấu trúc cũ kỹ của một hệ thống kinh tế xã hội chủ nghĩa, mà phần cực lớn không chịu đổi mới, đã đuổi bắt kịp (để níu lại) đà phát triển kinh tế - nhanh chóng và liên tục sinh ra lạm phát cao, tiền tệ mất giá, hệ thống ngân hàng ngập nợ và đà tăng trưởng đổ nhào, xuống mức 5% quá khiêm tốn vào năm 2012. Tất cả mọi người, kể cả các nhà lãnh đạo Cộng sản, đều đồng ý rằng thủ phạm chính yếu là các doanh nghiệp Nhà nước, mà qua đó đảng Cộng sản cố điều hành nền kinh tế theo cung cách xã hội chủ nghĩa cổ điển.  (LND: Diễn đàn Kinh tế của đài Á Châu Tự do đã cảnh báo liên tục về việc này suốt bốn năm nay, nhưng vô hiệu!) . Hệ thống quốc doanh được ghi nhận sản xuất 40% sản phẩm của nền kinh tế của quốc gia, nhưng bị điều hành tồi tệ, phí phạm và không có sức cạnh tranh. Năm 2011 một trong những công ty quốc doanh lớn nhất, Tập đoàn công nghiệp tàu thuỷ VINASHIN, gần như sụp đổ hoàn toàn.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng xin lỗi trước Quốc hội - baoquangninh.com photo

Tai hại hơn nữa, hoạt động của các doanh nghiệp Nhà nước bị hoen ố vì tham nhũng, và điều đó huỷ hoại cả uy tín quyền năng của một đảng được lập ra do ông Hồ Chí Minh khắc khổ.  Thành phần quản trị cấp cao (của các doanh nghiệp Nhà nước) đều được bổ nhiệm theo (đẳng cấp và quá trình) chính trị. Thông thường các doanh nghiệp này xem ra chỉ hoạt động vì quyền lợi của các đảng viên Cộng sản, mà đông đảo những người đó nay rất giàu có. Năm ngoái là một năm “kinh hoàng” cho tiếng tăm của hệ thống xí nghiệp quốc doanh, và cả danh tiếng của đảng Cộng sản Việt Nam cũng vậy, với nhiều vụ những giám đốc tổng giám đốc bỏ chạy ra nước ngoài hay bước vào cổng nhà tù. Tham nhũng đã trở  thành hệ thống từ lâu. Một bản báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam hồi năm ngoái cho thấy 50% các doanh nhân nhìn nhận đã từng hối lộ các viên chức để chiếm được hợp đồng. Tỉ lệ thực sự có thể còn cao hơn.

Có rất nhiều cuộc bàn luận về việc cải tổ hệ thống quốc doanh cùng vô số những cuộc thảo luận về vấn đề chống tham nhũng, nhưng nói càng nhiều làm càng ít. Tuy nhiên sau cùng Đảng cũng ra tay, mả chỉ là hành động tượng trưng. Thay vì bắt buộc nhiều người (đảng viên) phải từ chức hay bị sa thải, là điều có thể huỷ hoại cái tăm tiếng tự nhận là “không thể sai lầm” của đảng (Cộng sản Việt Nam), thì đảng đưa một nhân vật của chính họ ra để sắp xếp lại mọi thứ hỗn loạn.

Người tạo thời thế?

được giao vịêc cụ thể, ông sẽ bước thẳng vào giữa cuộc đấu tranh gay go giành quyền lực giữa một bên là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, bên kia là chủ tịch nước Trương Tấn Sang cùng với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng

Người xông ra để cấp cứu là (ông) Nguyễn Bá Thanh, 59 tuổi, bí thư đàng bộ Đà Nẵng, thành phố lớn thứ ba của Việt Nam. Ông vửa được bổ nhiệm vào chức vụ đứng đầu một cơ quan mới (?) đầy uy quyền của đảng Cộng sản: Ban Nội chính Trung ương Đảng (LND: cơ chế này trực thuộc Đảng Cộng sản, từng được 

hợp nhất về Văn phòng Trung ương Đảng vào tháng 5 năm 2007; nay được tái lập theo quyết định số 158-QĐ/TW của Bộ Chính trị ngày 28 tháng 12 năm 2012) 

Ông Thanh được giao nhiệm vụ hạ giảm tham nhũng. Ông về Hà Nội với danh tiếng là có uy tín và ăn ngay nói thẳng theo cách có hiệu quả. Ông đem theo niềm hy vọng của những nhà đổi mới là có thể “nói được là làm được", như ông từng tuyên bố, ở cấp lãnh đạo quốc gia.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng “nghen ngào” xin ỗi trong phiên bế mạc Hội nghị Trung Ương Đảng

Ông sẽ được giao vịêc cụ thể, sẽ bước thẳng vào giữa cuộc đấu tranh gay go giành quyền lực giữa một bên là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, bên kia là chủ tịch nước Trương Tấn Sang cùng với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.  Ông Dũng bị tai tiếng vì sự thất bại ở tập đoàn VINASHIN cùng nhiều vụ tai tiếng khác; ông bị cho là gần gũi với dăm ba cấp lãnh đạo của VINASHIN cũng như với “đại gia” ngân hàng Nguyễn Đức Kiên, người bị tống giam hồi tháng 8 vì cáo buộc “vi phạm luật lệ kinh tế".

Ông Dũng chỉ còn bám giữ cheo leo vào chức vụ Thủ tướng. Ông Thanh về Hà Nội có vẻ như để “cắt cánh” ông Thủ tướng thêm nữa. Tuy nhiên ông Dũng đã phản công.  Một cơ quan chính phủ (Thanh tra Chính phủ) vừa công bố một báo cáo khác thường trong tháng giêng, đả kích nạn điều hành sai trái và tham nhũng ở Đà Nẵng, trong thời gian ông Thanh coi sóc nơi đó.

Sụ kiện những đấu đá ồn ào ở thượng từng trở nên công khai là một hiện tượng căng thẳng thêm nữa bên trong hệ thống chính trị của Việt Nam. Giữa lúc ấy, sự phẫn nộ và thất vọng của công chúng đối với đảng Cộng sản ngày càng tăng, dù chưa tăng tới mức độ (bùng nổ) cách mạng. Dù sao chăng nữa sự đương đầu với nhà cầm quyền, chẳng hạn như với những vụ chính quyền cưỡng chế/thu hồi đất đai, rất dễ biến thành bạo động.

Rất có thể nhiệm vụ của ông Thanh sẽ chỉ cho phép ông chắp vá cái hệ thống hiện tại. Những đổi thay thêm nữa còn phải chờ thời, nếu không sẽ đi ngược với lòng mong muốn của đảng Cộng sản.

© Việt-Long, RFA – theo The Economist, Jan 26, 2013