Ông Trần Quang Thành rời Đại sứ quán Mỹ vì vợ bị đe doạ

Mark MacKinnon (The Globe and Mail)


BEIJING - Chen Guangcheng (Trần Quang Thành), người mù bất đồng chính kiến Trung Quốc đã là tựa đề những bản tin quốc tế khi vào tạm trú ở Đại sứ quán Mỹ tại Bắc Kinh, đã được Đại sứ Mỹ Gary Locke hộ tống khỏi lãnh thổ ngoại giao.

Tin cho hay ông Chen được điều trị tại Bệnh viện Chaoyang (Triều Dương) tại Bắc Kinh trong khi vợ và con gái của ông đang ời Sơn Đông để gia đình đoàn tụ. Có tin cho hay ông Trần Quang Thành, đã nói rằng ông không muốn rời khỏi Trung Quốc, sẽ được phép di chuyển đến một vùng khác ở Trung Quốc, không phải sống với quan chức ở Sơn Đông, những có trách nhiệm quản thúc tại gia người luật sư tự học 40 tuổi ở làng Dongshigu (Đông Thạch Cổ) của ông trong 20 tháng qua.

Gia đình ông Trần Quang Thành, ảnh: ChinaAid.org/Reuters

Theo một báo cáo của Reuters, ông Chen sẽ được chuyển đến “một môi trường an toàn,” nơi ông có thể theo học đại học. “Đây là một trường hợp đặc biệt liên quan đến hoàn cảnh ngoại lệ, và chúng tôi không trông mong sẽ tái diễn,” một viên chức Mỹ nói với Reuters.

Ông Chen đến Đại sứ quán Mỹ sáu ngày trước, sau khi được một mạng lưới ngầm giúp tổ chức cuộc trốn thoát táo bạo vào ban đêm từ nơi bị giam lỏng và một đoạn đường 500 km đến Bắc Kinh. Số phận của ông Chen đã được đẩy lên hàng đầu của chương trình nghị sự khi Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton tới Bắc Kinh hôm thứ Ba cho một chuyến thăm đã định từ trước.

Trong khi ông Chen rời Đại sứ quán Mỹ dường như là kết quả của các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Trung Quốc, Bắc Kinh rõ ràng là không hài lòng với toàn bộ sự việc. Tân Hoa Xã phàn nàn rằng ông Chen đã đến Đại sứ quán Mỹ “bằng phương tiện bất thường” và cho biết Bộ Ngoại giao TQ đã yêu cầu Washington có một lời xin lỗi chính thức.

“Phía Mỹ đã can thiệp vào nội bộ của Trung Quốc, và phía Trung Quốc sẽ không bao giờ chấp nhận,” phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Liu Weimin nói.

Bà Clinton nói rằng Hoa Kỳ đã giải quyết vụ việc “theo cách phản ánh sự lựa chọn của ông Chen và giá trị của chúng tôi,” và rất quan trọng để đảm bảo rằng Bắc Kinh giữ lời cam kết để ông ấy (Trần Quang Thành) không bị đàn áp nữa.

“Chính phủ Hoa Kỳ và người dân Mỹ cam kết sẽ liên lạc với ông Trần Quang Thành và gia đình của ông trong những ngày, tuần, và năm tới,” bà Clinton nói trong một tuyên bố sau khi ông Trần Quang Thành rời Đại sứ quán Mỹ.

Người ta đã thấy ông Chen trên một chiếc xe lăn bên trong Bệnh viện Triều Dương. Các viên chức đại sứ quán Mỹ cho biết ông đã bị thương ở chân trong cuộc trốn thoát từ làng Đông Thạch Cổ.

Một số bạn bất đồng chính kiến đã không ngờ ông Chen đột ngột rời Đại sứ quán Mỹ, và lo ngại về các chi tiết của những thoả thuận liên quan đến số phận của ông Trần Quang Thành. “Cả hai bên có lẽ đều đã phải chịu áp lực rất lớn,” hoạ sĩ Ai Weiwei (Ngải Vị Vị), người cũng đang sống dưới sự giám sát thường xuyên, cho biết qua điện thoại di động. “Không ai biết thỏa thuận là những gì.”

Ông Chen, người bị mù từ lúc bé, bắt đầu nổi tiếng - và làm quan chức chính phủ ở Trung Quốc nổi giận - như là một luật sư tự học tranh đấu cho người khuyết tật và nâng cao nhận thức trong quần chúng về việc cưỡng bức phá thai và triệt sản vì chính sách “ một con” khắc nghiệt của Trung Quốc.

Năm 2006, ông đã bị kết án bốn năm tù về tội “tụ tập đám đông làm cản trở giao thông”. Kể từ khi ông Thành ra khỏi tù, các nhà báo, nhà ngoại giao và những người hoạt động nhân quyền đã cố gắng đến thăm làng Đông Thạch Cổ. Tất cả đều bị đuổi về, một số còn bị hành hung. (Trong số những người nổi tiếng đã cố gắng và không đến thăm ông Chen được là diễn viên Christian Bale, người đã đi cùng với đoàn làm tin của CNN.

Sau khi trốn thoát, ông Thành đưa lời kêu gọi bằng YouTube tới Thủ tướng Ôn Gia Bảo để can thiệp trực tiếp vào vụ việc, một động thái xác định có sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ Đảng Cộng sản TQ về vấn đề đổi mới chính trị. (Ông Ôn Gia Bảo được xem là đảng viên cộng sản thâm niên nhất trong những người ủng hộ cho sự cởi mở hơn, không thành viên nào khác trong 9 người của Ban thường vụ Bộ Chính trị ủng hộ lời kêu gọi dân chủ của ông.)

“Trần Quang Thành đã phải chạy trốn [vào Đại sứ quán Hoa Kỳ] để có được sự chú ý của lãnh đạo cấp cao. Điều này cho thấy rằng TQ không phải là một xã hội hợp pháp, và có tự do,” ông Jiang Weiping (Khương Duy Bình), một nhà báo Trung Quốc hiện đang sống lưu vong ở Toronto nói. “Không có tương lai cho một chính phủ sợ một người mù.”

Cập nhật 

Các quan chức Mỹ cho biết Trung Quốc đã đảm bảo an toàn cho ông Chen, nhưng The Associated Press đưa tin rằng gia đình ông Trần Quang Thành đã bị đe dọa.

Phát biểu qua điện thoại từ phòng bệnh viện ở Bắc Kinh tối thứ Tư, trong lo âu, ông Chen cho biết một viên chức Mỹ nói với ông rằng chính quyền Trung Quốc đe dọa đánh vợ ông đến chết nếu ông không rời khỏi Đại sứ quán Mỹ.

Ông Chen, người đã chạy trốn vào Đại sứ quán sáu ngày trước, rời toà Đại sứ theo một thỏa thuận, trong đó ông sẽ nhận được sự săn sóc y tế và được đoàn tụ với gia đình và được cho phép đi học tại đại học ở một nơi an toàn. Ông nói rằng giờ đây anh lo ngại cho sự an toàn của ông và muốn đi.

Zeng Jinyan, một người bạn thân của người bất đồng chính kiến​​, đã nói trước đó bà đã nói chuyện qua điện thoại với vợ và ông Trần Quang Thành khi ông đang ở bệnh viện. Giọng ông có vẻ thất vọng và nói với bà ấy vợ ông đã bị đe dọa, bà Zeng Jinyan nói.

“Ông nói những gì ông muốn là hoàn toàn khác [với những gì đã thoả thuận], nhưng vì không ai có thể bảo vệ vợ và con” - ông đã phải chấp nhận, bà Zeng đã nói với AP qua Skype.

Washington Post đã không đề cập đến các mối đe dọa như vậy trong bản tin về một cuộc trò chuyện ngắn với ông Chen với một trong những nhân viên của Washington Post tại Trung Quốc. Phóng viên Keith Richburg đã viết rằng ông đã nhận được một cú phone từ Đại sứ Mỹ, và đưa điện thoại để ông Chen nói chuyện, “giọng như vui vẻ”, và cho biết ông bình yên và đang trên đường đến bệnh viện.

Chai Ling (Sài Linh), một trong những lãnh tụ sinh viên tại Thiên An Môn (1989), hiện đang sống tại Boston, cho rằng phản ứng của Hoa Kỳ là không thể chấp nhận được. Ngoại trưởng Hillary Clinton phải đạt được thoả hiệp với Trung Quốc để gia đình ông Trần Quang Thành rời khỏi Trung Quốc, bà Sài Linh tuyên bố trong cuộc phỏng vấn với CBC News chiều nay, 2/5/2012.

Video của Reuteurs đưa tin ông Trần Quang Thành muốn rời khỏi Trung Quốc. 03/05/2012.

Thứ năm, 3/5/2012 
Shaun Tandon (AFP)

Hôm thứ Năm, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ, Victoria Nuland, cho ay Chen và vợ của ông đã xác định rõ ràng họ không còn muốn ở lại Trung Quốc.

“Rõ ràng rằng trong khoảng 12 đến 15 giờ cuối cùng họ, như một gia đình, đã đổi ý về việc họ có muốn ở lại Trung Quốc,” Nuland cho biết tại Bắc Kinh, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đang trong các cuộc đàm phán đã định từ trước.

“Chúng tôi cần phải tham khảo ý kiến với họ thêm nữa, để hiểu rõ hơn về những gì họ muốn làm, và cùng nhau xem xét lựa chọn của họ,” bà Nuland với báo giới.

Nuland nói rằng, hôm thứ Năm, giới chức Mỹ đã nói chuyện hai lần với ông Chen qua điện thoại và cũng đã nói chuyện với vợ ông “rất lâu.”

Viên chức Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đã kiên quyết rằng ông Chen không bao giờ yêu cầu tị nạn và mạnh mẽ phủ nhận những cáo buộc rằng ông Chen bị áp lực phải rời khỏi Đại sứ quán (Mỹ).